W Polsce lawinowo rośnie liczba osób, których dotyka udar mózgu. Zmniejszyła się też istotnie granica wieku, przy którym ryzyko udaru wzrasta i nie są to przykłady jednostkowe, a wręcz już trwała tendencja do występowania stanów udarowych u osób czterdziestoletnich i młodszych. Konsekwencje wystąpienia udaru mózgu są dla Pacjenta ogromne i często praktycznie wykluczają z normalnego funkcjonowania na wiele lat. Dlatego ważna jest zarówno profilaktyka, ale i skuteczna rehabilitacja po wystąpieniu udaru.
Już na początku lat 90 XX wieku w badaniach klinicznych publikowanych w wydawnictwach medycznych Aerospace Medical Association wykazano, że Pacjenci, którzy w ciągu 12 godzin od wystąpienia udaru mózgu trafili do komory hiperbarycznej osiągali wielokrotnie lepsze wyniki leczenia stanów udarowych, a ich powrót do normalnego życia następował z bardzo dobrymi efektami. Od tego czasu medycyna hiperbaryczna poczyniła znaczące postępy.
Dziś jesteśmy pewni, że Pacjent po udarze mózgu powinien jak najszybciej trafiać do komory hiperbarycznej, a rehabilitacja i wspomaganie leczenia poprzez tlenową terapię hiperbaryczną przynosi tym lepsze efekty, im szybciej się zaczyna. Po raz pierwszy hiperbaria tlenowa została zastosowana w leczeniu udaru mózgu w roku 1965. Od tego czasu hiperbarycznej terapii tlenowej używa się w przypadkach udaru mózgu, a badania kliniczne i efekty leczenia pokazują, że HBOT przyczynia się do szybszej o 40% do 100% poprawy stanu klinicznego w porównaniu z metodami tradycyjnymi. Najistotniejsze czynniki sprzyjające powodzeniu w leczeniu udaru mózgowego tą metodą są:
* wczesne rozpoczęcie leczenia
* zastosowanie ciśnienia od 1,6 ATA do 2 ATA przy co najmniej godzinnej ekspozycji na tlen przy powyższym ciśnieniu, co sprzyja wysyceniu tlenem również krwi żylnej w stopniu umożliwiającym saturację wszystkich tkanek
* stosowanie ekspozycji w serii nie krótszej niż 10 zabiegów.
Jak wynika z badań u chorych poddanych działaniu hiperbarii tlenowej obserwowano wyjątkowo duży stopień redukcji stanów spastycznych, wynikający z poprawy funkcji neuronów znajdujących się w uszkodzonych obszarach. Podwyższone stężenie Spo2 notujemy także w mięśniach. Znaczącej poprawie ulegają funkcje poznawcze i pamięć. Należy też wskazać ogólne mechanizmy działania hiperbarii tlenowej w schorzeniach ośrodkowego układu nerwowego:
* zniesienie hipoksji,
* poprawę warunków przepływu w mikrokrążeniu,
* poprawę metabolizmu w tkance nerwowej,
* redukcję obrzęku mózgu dzięki wazokonstrykcji,
* zwiększenie przepuszczalności bariery krew-mózg,
* ochronę już uszkodzonych obszarów w tkance nerwowej,
* ochronę przed późnymi następstwami urazu mózgu.
Podstawą zastosowania tlenowej terapii hiperbarycznej w schorzeniach neurologicznych są odkrycia dokonane w ramach SPECT (badania w ramach medycyny nuklearnej). Wyniki tych badań dowodzą, że wokół zniszczonej komórki nerwowej istnieje tzw. „cień” – strefa wokół zawału zawierająca pomiędzy komórkami martwymi także komórki nieczynne (sleeping cells). Znaczna ilość tych komórek jest nadal zdolna do życia, nawet w kilka lat po udarze. Dostarczenie do tych komórek tlenu przy użyciu komory hiperbarycznej powoduje ich reaktywację. Przyczynia się też do zmniejszenia obrzęku i zwiększenia elastyczności erytrocytów.
Zabiegi w komorze hiperbarycznej, to jednak nie tylko wspomaganie procesów leczenia i rehabilitacja, ale także doskonała terapia zapobiegawcza. Zachęcamy więc do skorzystania z tej skutecznej, bezpiecznej i nieinwazyjnej metody również w celu profilaktyki i ochrony naszego zdrowia.
Żródła: „Zarys medycyny hiperbarycznej” pod red. Prof. Aleksandra Sieronia i Prof. Grzegorza Cieślara.